 |
| Sanatın İnsansızlaştırılması ve Roman Üstüne Düşünceler, Jose Ortega y Gasset |
Jose Ortega Y Gasset'in yaklaşık 100 sene evvel yazdığı bu eser, okuyanı sanat eserinin üretim aşaması ve anlamı üzerine düşünmeye sevk ediyor. Aynı zamanda sanat ile haşır neşir olmak, bir sanat eserini daha iyi kavramak ve ortaya bir şeyler koymak isteyenler için de faydalı olabilecek bir rehber.
Bilhassa kitabın ikinci kısmını oluşturan Roman Üstüne Düşünceler bölümü yoğun bir deneyim yaşatıyor. Romanın geçmişi ve geleceği, edebi eserin nasıl olması gerektiği gibi konularda yazar şahsi görüşlerini açıkça aktarmaktan sakınmıyor.
Şu kısım çok hoşuma gitti mesela: "Eğer bir romanda <Pedro huysuzdu> sözlerini okursam, bundan yazarın kendi betimlemesinden yola çıkarak beni Pedro'nun huysuzluğunu hayalimde canlandırmaya davet ettiği sonucunu çıkarırım. Demek oluyor ki, beni romancı olmaya zorluyor. Oysa bence etkili olan bunun tam tersidir: Romancı gelsin, bana öyle gözle görülür olaylar sunsun ki, ben kendim Pedro'yu keşfetmeye, onu huysuz biri olarak tanımlamaya seve seve zorlanayım..."
Üzerinden 100 seneye yakın bir zaman geçmiş olmasına rağmen geçerliliğini koruyan ve muhtemelen önümüzdeki yüzyılda da koruyacak olan düşünceleri var Gasset'in. Elbette bazı katılmadığım noktalar da var. Roman sanatının geleceğinin kalmadığını belirtiyor bazı yerlerde, ki bu yüzyıldır devam ettiğine göre bir geleceği varmış demek yanlış olmayacaktır.
Marcel Proust ve Dostoyevski üzerine de okumaya değer, güzel incelemeler bulunuyor kitapta. Gasset'in iki yazarın duyguları kurgulayış biçimleri üzerine yaptığı değerlendirmeler harika. Eğer Proust ve Dostoyevski seviyorsanız muhakkak o bölümler de hoşunuza gidecektir.
